MEVLANA CELALEDDİN RUMÎ (K.S.) VEFATININ 745. YIL DÖNÜMÜNDE ANILDI

MEVLANA CELALEDDİN RUMÎ (K.S.) VEFATININ 745. YIL DÖNÜMÜNDE ANILDI

"EĞER RUHUNU YÜKSELTMEK ve RUHEN YÜCELMEK İSTİYORSAN SADECE VE SADECE ALLAH'A KUL OL, SAKIN KULA KUL OLMA!"

TRABZON - Trabzon Büyükşehir Belediyesi ve Trabzon Üniversitesi Devlet Konservatuarı tarafından Ünlü Tasavvuf ve İslam âlimi Mevlana Celaleddin Rumî'nın (K.S.) vuslatının 745'inci yıldönümü anma etkinlikleri kapsamında Şeb-i Arus Programı düzenlendi.

 

Hamamizade İhsan Bey Kültür Merkezi'nde gerçekleştirilen programda katılımcılara seslenen Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Orhan Fevzi Gümrükçüoğlu, Mevlana Celaleddin Rumî'nın vefatının 745. yıl dönümünü, Yüce Allah'a (C.C.) kavuştuğu düğün gecesi olarak nitelendirdiğine dikkat çekti.

 

"GÖKKUŞAĞI YAĞMURUN ARDINDAN ÇIKAR!"

Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanı Gümrükçüoğlu:

"Mevlana Hazretleri bu kadim topraklarda hizmet eden Yunus Emre gibi, Hacı Bayramı Veli gibi diğer gönül sultanlarıyla birlikte bu aziz vatanımızı İslam medeniyetinin adeta kalesi haline getirdiler. Allah (C.C.) hepsinden razı olsun.

Mevlana Hazretleri aşkla, sevgiyle, dostlukla, teslimiyetle birlikte mücadelenin azmin, umudun, zorlukların üstüne gitmenin sembolü olmuştur. Bütün dünya onu tanımıştır. Bizde millet olarak bazen bitmek bilmeyen dertler yağmur gibi üzerimize yağsa da, Mevlana Hazretleri gibi o dertlere aldırmayıp 'Allah'tan gelen hoş gelmiş sefa gelmiş' diyerek, onun yolunda yaşamaya gayret edecek olursak, gök kuşağının yağmurun altından çıkacağını bilirsek, inşa'Allah Allah-u Teâlâ hidayetini nasip edecektir" diye konuştu.

 

Başkan Gümrükçüoğlu'nun konuşmalarının ardından Hz. Mevlana'nın (K.S.) vuslatının 745'inci yıl dönümü anma etkinlikleri kapsamında Sultan 3. Selim Han'a ait olan Suzidilara Mevlevi gösterisi icra edildi.

 

MEVLANA CELALEDDİN RUMÎ (K.S.)

Büyük Tasavvuf ve İslam âlimi, düşünür, İlim ve Bilim adamı ve güzel ahlak timsali Mevlana Celaleddin-i Rumi, tüm yaşamı boyunca insanlığı iyiye, güzele ve aydınlık yarınlara doğru yönlendirmeye çalıştı. Allah (C.C.) ve Peygamberimiz Hz. Muhammed Mustafa (S.A.V.)'in aşkı aşkıyla yaşadı.

 

Hz. Mevlana, 30 Eylül 1207 yılında bu gün Afganistan sınırları içerisinde yer alan Horasan'ın Belh şehrinde doğmuştur.

Mevlana'nın babası Belh Şehrinin ileri gelenlerinden olup, sağlığında "Bilginlerin Sultanı" ünvanını almış olan Hüseyin Hatibi oğlu Bahaeddin Veled'tir. Annesi ise Belh Emiri Rükneddin'in kızı Mümine Hatun'dur.

Sultan'ül-Ulema Bahaeddin Veled, bazı siyasi olaylar ve yaklaşmakta olan Moğol istilası nedeniyle Belh'den ayrılmak zorunda kalmıştır. Sultanü'I-Ulema 1212 veya 1213 yılllarında aile fertleri ve yakın dostları ile birlikte Belh'den ayrıldı.

Sultan'ül-Ulema'nın ilk durağı Nişabur olmuştur. Nişabur şehrinde tanınmış mutasavvıf Feridüddin Attar ile de karşılaştılar. Mevlana burada küçük yaşına rağmen Feridüddin Attar'ın ilgisini çekmiş ve takdirlerini kazanmıştır.

Sultan'ül Ulema Nişabur'dan Bağdat'a ve daha sonra Küfe yolu ile Ka'be'ye hareket etti. Hac farizasını yerine getirdikten sonra, dönüşte Şam'a uğradı. Şam'dan sonra Malatya, Erzincan, Sivas, Kayseri, Niğde yolu ile Larende'ye (Karaman) geldiler. Karaman'da Subaşı Emir Musa'nın yaptırdıkları medreseye yerleştiler.

1222 yılında Karaman'a gelen Sultanü'l-Ulema ve ailesi burada yedi yıl kaldılar. Mevlana 1225 yılında Şerefeddin Lala'nın kızı Gevher Hatun ile Karaman'da evlendi. Bu evlilikten Mevlana'nın Sultan Veled ve Alaeddin çelebi adlı iki oğlu oldu. Yıllar sonra Gevher Hatun'u kaybeden Mevlana bir çocuklu dul olan Kerra Hatun ile ikinci evliliğini yaptı. Mevlana'nın bu evlilikten de Muzaffereddin ve Emir Âlim çelebi adlı iki oğlu ile Melike Hatun adlı bir kızı dünyaya geldi.

Bu yıllarda Anadolu'nun büyük bir kısmı Selçuklu Devleti'nin egemenliği altında idi. Konya'da bu devletin baş şehri idi. Konya sanat eserleri ile donatılmış, ilim adamları ve sanatkarlarla dolup taşmıştı. Kısaca Selçuklu Devleti en parlak devrini yaşıyordu ve Devletin hükümdarı Alaeddin Keykubad idi. Alaeddin Keykubad Sultanü'I-Ulema Bahaeddin Veled'i Karaman'dan Konya'ya davet etti ve Konya'ya yerleşmesini istedi.

Bahaeddin Veled Sultanın davetini kabul etti ve Konya'ya 3 Mayıs 1228 yılında ailesi ve dostları ile geldiler. Sultan Alaeddin kendilerini muhteşem bir törenle karşıladı ve Altunapa (İplikçi) Medresesi'ni ikametlerine tahsis ettiler.

Sultanü'l-Ulema 12 Ocak 1231 yılında Konya'da vefat etti. Mezar yeri olarak, Selçuklu Sarayının Gül Bahçesi seçildi. Halen müze olarak kullanılan Mevlana Dergâhı'ndaki bu günkü yerine defnolundu.

Sultanü'I-Ulema ölünce, talebeleri ve müridleri bu defa Mevlana'nın çevresinde toplandılar. Mevlana'yı babasının tek varisi olarak gördüler. Gerçekten de Mevlana büyük bir ilim ve din bilgini olmuş, İplikçi Medresesi'nde vaazlar veriyordu. Vaazları kendisini dinlemeye gelenlerle dolup taşıyordu.

Mevlana 15 Kasım 1244 yılında Şems-i Tebrizi ile karşılaştı. Mevlana Şems'de "mutlak kemalin varlığını" cemalinde de "Tanrı nurlarını" görmüştü. Ancak beraberlikleri uzun sürmedi. Şems aniden öldü.

Mevlana, Şems'in ölümünden sonra uzun yıllar inzivaya çekildi. Daha sonraki yıllarda Selahaddin Zerkubi ve Hüsameddin çelebi, Şems-i Tebrizi'nin (K.S.) yerini doldurmaya çalıştılar.

 

Yaşamını "Hamdım, piştim, yandım" sözleri ile özetleyen Mevlana, 17 Aralık 1273 Pazar günü Hakk'ın rahmetine kavuştu.

Mevlana'nın cenaze namazını Mevlana'nın vasiyeti üzerine Sadreddin Konevi kıldıracaktı. Ancak Sadreddin Konevi (K.S.) çok sevdiği Mevlana'yı kaybetmeye dayanamayıp cenazede bayıldı.

Bunun üzerine, Mevlana'nın cenaze namazını Kadı Sıraceddin kıldırdı.

Mevlana ölüm gününü yeniden doğuş günü olarak kabul ediyordu. O, Hakk'ın rahmetine kavuştuğu zaman sevdiğine yani Allah'ına kavuşacağı zaman, Onun için Mevlana ölüm gününe düğün günü veya gelin gecesi manasına gelen "Şeb-i Arus" diyordu ve dostlarına ölümünün ardından ah-ah, vah-vah edip ağlamayın diyerek, vasiyet ediyordu.

 

"Ölümümüzden sonra mezarımızı yerde aramayınız! / Bizim mezarımız ariflerin gönüllerindedir."

Her türlü kemale erişi aşkta gören Mevlana'nın bütün eserleri aşka dairdir. Zira aşk hayatın aslıdır, özüdür. Kâinatın yaratılış sebebi aşktır. 'Sen olmasaydın bu gökleri yaratmazdım.' kudsî hadisiyle; varlık âlemlerinin yaratılmasındaki yegâne maksadın, Cenab-ı Hakk'ın (C.C.), Hazreti Peygambere (A.S.M.) duyduğu sevgi olduğu belirtilir. Mademki varlığın mayası aşktır, aşkın en ileri noktası olan Allah (C.C.) aşkı ve muhabbeti her şeyin üzerinde değere sahiptir.

Mevlana, bu düşünceden hareketle, binlerce beyitte ilahi aşkı söylemiştir. Onun aşka dair düşüncelerini dört grupta toplamak mümkündür. Akıl ve aşk mukayesesi, aşkın üstünlüğü ve değeri, fanilere duyulan aşkın geçersizliği, aşktan nasibi olmayanların zavallılığı ...

Mana Padişahı Mevlana'ya göre; akıl ve ilim, gayb âleminin gerçeklerini kavramada yetersizdir. Bunlar insanı bir noktaya kadar götürür, ancak hedefe ulaştıramaz. Fakat insan aşktan kanatlara sahipse, ilim ve aşkın hayal edemeyeceği kadar yücelir. Tıpkı Miraç Gecesi olduğu gibi. O kutlu gecede Hazreti Peygamber (A.S.M.) ve Cebrail (A.S.) gök katlarında yükselirken, Sidre-i Münteha'ya gelince; Hz. Cebrail (A.S.) "Bir parmak ucu daha ilerlersem, yanarım." diyerek kalmış, Hazret-i Peygamber (A.S.M.) ise Sidre'yi geçerek Cenab- Hakk'a (C.C.) yakınlığın son derecesine ulaşmıştır. Sidre-i Münteha denen yer; gerek melek gerekse peygamber, bütün varlıkların ulaşabildiği son noktadır. Bir başka deyişle Emr-i İlahiden başka her şeyin son bulduğu yerdir. Mutasavvıflar buradan hareketle, Cebrail (A.S.)'i beşer idrakin, ilim ve aklın sembolü, Hazret-i Peygamber (A.S.M.)'i ise gönül ve aşkın timsali olarak görürler.

Hazret-i Mevlana (K.S.) bu hususa işaret eder:

"Gerçi başlangıçta akıl muallimdi. Sonra akıl üstatken ona talebe olur.

Akıl, Cebrail gibi ; ' Bir adım daha gitsem; bu kol, kanat yanar.

Sen bana bakma, yürü, geç! Benim için daha ileri yer yok." der. (Mesnevi, I/ 1112-1114)

Bu yüzden Mevlana; aşkı, her sufînin yaşaması gerekli bir hal olarak görür. Ona göre ancak aşkla sevgiliye, Hakk'a bağlanan gönül muteberdir. (Mesnevi, I / 1853).

Cebrail (A.S.) gibi, akıl ile insan Allah'a ulaşamaz; yarı yolda kalır. İnsanla Allah arası bir deniz mesafesi ise; akıl bu denizde bir yüzücü, aşk ise bir gemidir. Yüzmek güzeldir, ama uzun bir yolculuk için yeterli değildir.

İnsan yüzerken yorulabilir, boğulabilir. Ama gemiye binen hedefine ulaşır. (Mesnevi IV/ 1423-27)

Bu aşkın mahiyeti ise sözle anlatılmaz, satırlara sığmaz. Ancak tadanlar bilir:

"Birisi sordu: 'Aşıklık nedir?' Dedim ki: " Benim gibi olursan bilirsin!.." (Mecalis-i Sab'a, 82)

Yüce Sultanın "Ben ol da bil!" sözü Cenab-ı Hakk'a ulaşma yolundaki, bilmek, bulmak, olmak merhalelerinin son derecesinin aşk ile gerçekleştiğini ifade eder.

İlim ve akıl ise sadece bilmeyi sağlar.

Yine Mesnevide:

"Aşk; her ne şekilde açıklasam da, anlatsam da onu tarifte insan dilsiz kalır.

Kalem, gerçi her şeyi yazar ama, aşka gelince başı döner."

"Akıl, aşkı anlatmada çamura batmış eşek gibidir. Aşkı ve aşıklığı yine aşk izah eder."

"Güneşe delil, yine güneştir. Sana delil lazımsa, güneşten yüzünü çevirme." (Mesnevi, I/ 117-121)

beyitleriyle aşkın tarife sığmadığı söylenilirken, aklin acizliği bir kere daha dile getirilir.

Aşk yüzünden elbisesi yırtılanın, hırstan ve ayıptan temizlendiğini, aşkın bütün hastalıkların hekimi, kibir ve azametin ilacı olduğunu, topraktan yaratılan bedenin aşkla yüceldiğini (Mesnevi, I/22-25) söyleyen Mevlana; insanların hırs, tamah, kibir, kıskançlık ve kin gibi kötü huylardan ancak İlahi aşk ile arındığını belirtmek ister. Toplumda İlahi sevgi ile manevi âlemi tanıyanlar çoğunlukta olursa aksaklıklar düzelir, huzur hâkim olur. Diğer yandan insanın dünyadaki geçimi için bir sanat öğrendiği gibi, ahireti kazanmak için de bir sanat öğrenmesi, bu din sanatının, kazancının da aşk olduğu öğütlenir. (Mesnevi, II/2618-27)

Mevlana şöyle diyor;

"Anam aşk, babam aşk,

Peygamberim aşk, Allah'ım aşk,

Ben bir aşk çocuğuyum,

Bu âleme aşkı ve sevgiyi söylemeye geldim."

Buradan anlaşılan şudur ki, yalnızca dinin kurallarına uymakla yetinenler, dinin özünü tanımayıp, kabukta kalanlardır. Asil olan insanın ibadetlerine Allah aşkını katması, tam bir ihlas ve samimiyetle kulluk etmesidir.

Hazret-i Mevlana, Allah aşkının dışındaki sevgilere aşk demez;

"Aşk, renge ve kokuya bağlı olursa, o aşk değildir, kişiye bir utançtır." (Mesnevi, I/224)

"Faniye olan aşk ebedi değildir. çünkü insan bu düzenin hükmüne, ebediliğe müsait değildir.

Her an gönüle feyizler veren, goncadan daha taze olan, gözün ve ruhun safası olan İlahi aşk bakidir.

Daima diri ve ebedi olana âşık ol, Sırrını o nura kavuştur.

Onun aşkını iste, çünkü bütün peygamberler, veliler bu aşkı, iksirin ta kendisi bildiler.

'Bu aşka bende kabiliyet yok' deme. Kerem sahibinin ihsan etmediği bir nesne yoktur." (Mesnevi, I/226-230)

"Külle aşık olanlar, cüz' e itibar etmez. Cüz' e meyleden, küllün isteyicisi değildir." (Mesnevi, I/ 2903)

beytiyle Mevlana, Allah âşıklarının Cenab-ı Hak dışında, başka hiç bir şeye değer vermediğini, sevgisini fani unsurlara yöneltenin ise Allah aşkından yoksun olduğunu belirtir. Ancak bazen istisnai durumlar olabilir. İnsan faniye duyduğu aşkta kararlı, vefalı ve sadık ise, bu mecazi aşk onu gerçek sevgiye, ilahi aşka götürebilir:

"Vehme, hevese aşık olan sadıksa; bu mecaz onu hakikate götürür." (Mesnevi, I /2861)

Mecnun, Leyla'nın aşkıyla yola çıkmış, neticede Mevla'nın aşkına ulaşmıştır. Ama insanın ne mecazi, ne hakiki aşktan nasibi yoksa Hazret-i Mevlana, bunlara sert bir dille çatar:

"Mademki âşık olmuyorsun, git yün ör, iplik eğir.

Yüz işin var, yüz renge boyanmışsın, yüz rengin var, yüz alacan...

Mademki kafatasında aşk şarabı yok,

Var, geliri bol kişilerin mutfağında kase yala..." (Rubailer, s.126)

"Her kim aşk ile yanıp tutuşmamışsa; o, uçmayan, kanatsız kuş gibidir." (Mesnevi, I/31)

Yaradılışın özünü ve insanın fani benliğinden yükselişini aşkta bulan Hz. Mevlana; aşksız geçen ömrü, ömür saymaz:

"Baht sana yar olur, yaver kesilirse;

Aşk, seninle işe güce girişir.

Aşksız ömrü hesaba sayma;

O sayıdan dışarda kalacaktır çünkü..."  (Mecali-i Saba, 43)

(Kaynak: Risale Ajans)

26.12.2018